Mikroflora jelitowa a korzystne działanie probiotyków i prebiotyków

Mikroflora jelitowa, czyli ogół mikroorganizmów ją zasiedlających, wspiera funkcjonowanie przewodu pokarmowego. Na tym jej rola jednak się nie kończy. Dzięki połączeniu jelit z mózgiem (oś jelita-mózg) wpływa również na układ nerwowy i kondycję psychiczną. Zaburzenia mikroflory jelitowej powiązano także z wieloma chorobami przewlekłymi. Probiotyki, czyli żywe mikroorganizmy do stosowania doustnego, oraz prebiotyki – związki stymulujące wzrost mikrobioty – pomagają przywrócić prawidłowy skład mikroflory jelitowej. Jak działają? W jakich produktach spożywczych się znajdują? Kiedy powinno się je stosować?

Spis treści:

---

1. Czym jest mikroflora jelitowa?
2. Jak dochodzi do zaburzenia mikroflory jelitowej?
3. Probiotyki – czym są i jak pomagają w przywracaniu mikroflory jelitowej?
4. Prebiotyki – co to jest i jak mogą wspomóc zdrowie?
5. Nie tylko suplementy diety. O naturalnych probiotykach i prebiotykach
6. Probiotyki a prebiotyki. Kiedy je przyjmować?
7. Prebiotyki i probiotyki. Wsparcie układu trawiennego

Czym jest mikroflora jelitowa?

Mikroflora jelitowa (mikrobiom jelitowy) to ogół mikroorganizmów – przede wszystkim bakterii, ale też grzybów, wirusów i archeonów – zasiedlających przewód pokarmowy. Skład mikroflory jelitowej różni się w zależności od odcinka przewodu pokarmowego. Największa różnorodność mikroorganizmów występuje w okrężnicy, którą może zasiedlać nawet 1000 różnych gatunków, z czego 99% stanowią bakterie. Szacuje się, że w przewodzie pokarmowym znajduje się 10 razy więcej komórek bakteryjnych niż ludzkich.

Jakie są naturalne i domowe sposoby na oczyszczenie jelita grubego? Dowiedz się więcej na Aptelia.pl

Jaki wpływ na zdrowie człowieka ma mikrobiota?

Gdy badania nad rolą mikroflory jelitowej rozpoczynały się, uważano, że bierze ona udział wyłącznie w procesach zachodzących w obrębie przewodu pokarmowego. Rzeczywiście, „dobre” bakterie wspomagają procesy trawienne, wzmacniają barierę jelitową. Współuczestniczą w syntezie niektórych witamin i chronią przed patogenami.

Jednak trwające badania stale poszerzają stan wiedzy dotyczący wpływu mikroflory jelitowej na funkcjonowanie organizmu. Dzięki nim wiemy, że oddziaływanie mikrobioty nie kończy się na jelitach. Dysbiozę powiązano m.in. z astmą, alergiami, chorobami metabolicznymi, nowotworami, a więc układem odpornościowym człowieka, i chorobami układu sercowo-naczyniowego.

Odkryto również dwukierunkowe połączenie między układem pokarmowym a mózgiem (oś jelita-mózg). Tworzy je nerw błędny – najdłuższy nerw czaszkowy. Dzięki niemu mózg koordynuje pracę jelit, ale też odbiera informacje, co się w nich dzieje. Dlatego też stan jelit, w tym mikrobiota jelitowa, wpływa na kondycję układu nerwowego i na zdrowie psychiczne. Dysbioza zwiększa ryzyko depresji i zaburzeń lękowych, schizofrenii oraz zaburzeń ze spektrum autyzmu. Nasila także stan zapalny w obrębie układu nerwowego, który może przyczynić się do demencji czy stwardnienia rozsianego.

Czytaj także: Przyczyny i objawy problemów z trawieniem. Na co zwrócić uwagę i jak je leczyć?

Jak dochodzi do zaburzenia mikroflory jelitowej?

Czynników prowadzących do zaburzeń mikroflory jelitowej jest wiele. Do najważniejszych zalicza się:

• antybiotykoterapię (antybiotyki niszczą nie tylko chorobotwórcze patogeny, ale również korzystne bakterie jelitowe);
• długotrwałe przyjmowanie innych leków: inhibitorów pompy protonowej, niesteroidowych leków przeciwzapalnych;
• błędy żywieniowe: za małe ilości błonnika, spożywanie żywności wysoko przetworzonej, obfitującej w czerwone mięso;
• picie alkoholu;
• palenie papierosów;
• przewlekły stres;
• zanieczyszczenie środowiska;
• brak aktywności fizycznej;
• alergie i choroby autoimmunologiczne;
• choroby przewlekłe: otyłość, cukrzyca typu 2.

Probiotyki – czym są i jak pomagają w przywracaniu mikroflory jelitowej?

Probiotyki to żywe mikroorganizmy, które podawane w odpowiedniej ilości wywierają korzystne działanie, szczególnie na układ pokarmowy. Ich głównym celem jest przywrócenie lub utrzymanie równowagi mikroflory jelitowej, co przekłada się na lepsze funkcjonowanie jelita grubego i jelita cienkiego, ale też łagodzenie szeregu innych problemów zdrowotnych.

Czytaj także: Co można jeść podczas biegunki?

Probiotyki pomagają utrzymać organizm człowieka w dobrej kondycji, przynosząc szereg korzyści zdrowotnych. Kolonizując jelita, probiotyki (i dla dorosłych, i dla dzieci) chronią je przed zasiedleniem przez bakterie chorobotwórcze, odtwarzają florę bakteryjną po przebytej antybiotykoterapii, regulują trawienie i perystaltykę oraz wytwarzają substancje o działaniu ochronnym.

Jakie korzyści dają bakterie probiotyczne?

Na rynku dostępne są różne szczepy probiotyczne, czyli szczepy bakterii i drożdży. Jak wybrać najlepsze probiotyki? Wiele zależy od tego, jaki cel chcemy osiągnąć, stosując probiotyk. Probiotyki mogą pomóc w różnych dolegliwościach. Jaka jest charakterystyka szczepów probiotycznych? 

• Szczep Lactobacillus acidophilus – to bardzo dobry probiotyk na jelita. Wzmacnia barierę jelitową oraz wspomaga trawienie. Dodatkowo te probiotyki mogą wspierać utrzymanie właściwej mikroflory bakteryjnej w pochwie.
• Szczep Lactobacillus rhamnosus – bardzo skuteczny w zapobieganiu i leczeniu biegunek. Stosuje się go również w profilaktyce i łagodzeniu objawów alergii i atopowego zapalenia skóry u dzieci.
• Szczep Lactobacillus reuteri – ma potwierdzone działanie w łagodzeniu kolek.
• Szczep Saccharomyces boulardii – to probiotyczne drożdże skuteczne w zapobieganiu i leczeniu biegunki poantybiotykowej.
• Szczepy Lactobacillus helveticus Rosell-52 i Bifidobacterium Longum Rosell-175 – to tak zwane psychobiotyki, czyli szczepy bakterii probiotycznych o korzystnym wpływie na zdrowie psychiczne; mogą być stosowane jako uzupełnienie leczenia depresji czy zaburzeń lękowych.
• Szczep Saccharomyces cerevisiae CNCM I-3856 – probiotyczne drożdże o szczególnie dobrym wpływie na wrażliwy układ pokarmowy, np. w przebiegu zespołu jelita drażliwego (IBS).

Probiotyki występują w różnych postaciach: zwykle kapsułek lub proszku, ale dostępne są również probiotyki w płynie.

Sprawdź ofertę preparatów wspierających układ pokarmowy na Aptelia.pl

Prebiotyki – co to jest i jak mogą wspomóc zdrowie?

Prebiotyki stymulują wzrost i aktywność mikroflory jelitowej. Są to substraty wybiórczo wykorzystywane przez drobnoustroje, które wywierają korzystny (potwierdzony naukowo!) efekt zdrowotny. Choć prebiotyki można dostarczać poprzez dietę, występują one również w formie suplementów. Najczęściej spotyka się fruktooligosacharydy: inulinę i oligofruktozę.

Połączenie probiotyku i prebiotyku w jednym produkcie nazywa się synbiotykiem.

Korzystne działanie prebiotyków

Prebiotyki wspierają wzrost „dobrych” bakterii, czyli prowadzą do zwiększenia różnorodności mikroflory jelitowej. Tym samym poprawiają funkcjonowanie przewodu pokarmowego. Prebiotyki składają się przede wszystkim z błonnika, który przechodzi przez przewód pokarmowy w niezmienionej formie, dzięki czemu reguluje perystaltykę jelit i chroni przed zaparciami. Prebiotyki wspierają także metabolizm węglowodanów i tłuszczów.

Jaka jest więc różnica między probiotykiem a prebiotykiem?

Probiotyki to „gotowe” mikroorganizmy (bakterie lub grzyby), natomiast prebiotyki to substancje wspierające ich wzrost.

Nie tylko suplementy diety. O naturalnych probiotykach i prebiotykach

Aby wzbogacić dietę w probiotyki i prebiotyki niekoniecznie trzeba stosować produkty z apteki – żywność jest ich świetnym źródłem. Co zatem jeść?

Źródłem naturalnych probiotyków są produkty fermentowane. Najbogatszy w „dobre” bakterie kwasy mlekowego jest kefir, ale też jogurt naturalny. Probiotyki znajdują się również w produktach kiszonych – kiszonej kapuście, kiszonych ogórkach, chlebie na zakwasie, a z produktów nieco mniej typowych dla polskiej kuchni: w kimchi, kombuchy i miso.

Z kolei naturalne prebiotyki znajdują się w cykorii, karczochu, czosnku, cebuli, szparagach oraz bananach.

	SUPLEMENTY NA WĄTROBĘ I TRZUSTKĘ
	WITAMINY I MINERAŁY
	SUPLEMENTY ZIOŁOWE

Probiotyki a prebiotyki. Kiedy je przyjmować?

Znamy już różnice między prebiotykiem a probiotykiem. Kiedy zatem warto je stosować? Naturalne przetwory mleczne, kiszonki oraz świeże warzywa i owoce warto traktować jako stałe elementy diety i spożywać je regularnie, dbając o zdrowie jelit.

W niektórych sytuacjach warto jednak wspomóc się dobrej jakości produktem aptecznym. Kiedy? Bez wątpienia w okresie antybiotykoterapii, a także po jej zakończeniu. Dowiedziono, że po przebytym leczeniu flora bakteryjna wraca do stanu wyjściowego nawet po kilku miesiącach. Należy jednak pamiętać o zachowaniu odstępu czasowego między przyjęciem antybiotyku a probiotyku (antybiotyk niszczy wszystkie bakterie – i chorobotwórcze, i probiotyczne). Ta zasada nie dotyczy probiotycznych drożdży – lek przeciwbakteryjny nie wpływa na nie, dlatego oba preparaty można zażywać łącznie.

Probiotyki stosuje się również wspomagająco podczas leczenia biegunek: poantybiotykowych, wirusowych, wynikających z zatrucia i biegunek podróżnych.

Elektrolity przy biegunce i wymiotach – czy i jak stosować? Dowiedz się więcej na Aptelia.pl

Produkty zawierające szczepy bakterii z rodzaju Lactobacillus reuteri są często stosowane u noworodków zmagających się z kolkami.

Dzięki rosnącej wiedzy na temat działań poszczególnych szczepów, probiotyki coraz częściej stosuje się jako element leczenia schorzeń przewlekłych: chorób autoimmunologicznych, przewodu pokarmowego, układu nerwowego, a także zaburzeń psychicznych.

Prebiotyki i probiotyki. Wsparcie układu trawiennego

Wiele czynników (przyjmowane leki, choroby przewlekłe, niewłaściwa dieta, używki, zanieczyszczenia środowiska) mogą zaburzać skład mikroflory jelitowej, co może mieć niekorzystny wpływ na stan zdrowia. Stąd warto stosować probiotyki i prebiotyki, które pomagają odbudować stan mikrobioty.

Źródłem „dobrych” bakterii jest dieta (probiotyków – kiszonki i fermentowane produkty mleczne, prebiotyków – cykoria i karczoch). Można je również suplementować w postaci gotowych produktów aptecznych (probiotyki z prebiotykami to synbiotyki). Stosowanie pro- i prebiotyków zaleca się nie tylko w trakcie i po antybiotykoterapii, ale również – coraz częściej – jako uzupełnienie leczenia chorób przewlekłych.

Bibliografia