Szczepienia są jedną z najskuteczniejszych metod ochrony przed chorobami zakaźnymi. Edukacja na temat szczepień i rozwiewanie mitów są kluczowe dla utrzymania zdrowia publicznego, a decyzje dotyczące zdrowia powinny być oparte na faktach i dowodach naukowych. W artykule poznasz najbardziej popularne mity na temat szczepionek i dowiesz się, dlaczego warto się szczepić.
Spis treści:
- Działanie szczepionek
- Szczepionki – fakty, o których warto pamiętać
- Mity na temat szczepień i półprawdy, które krążą w internecie
- O czym warto pamiętać, idąc na szczepienie?
Szczepionki działają poprzez stymulację układu odpornościowego do wytworzenia odpowiedzi immunologicznej na określone patogeny, bez konieczności przebycia pełnoobjawowej choroby. Proces ten polega na wprowadzeniu do organizmu osłabionych lub martwych patogenów, ich fragmentów lub materiału genetycznego, co pozwala na "nauczenie się" przez układ odpornościowy, jak zwalczać dane zagrożenie w przyszłości. Po podaniu szczepionki układ odpornościowy produkuje przeciwciała i komórki pamięci immunologicznej. Dzięki temu, w przypadku kontaktu z bakterią lub wirusem chorobotwórczym w przyszłości, organizm jest już przygotowany i może szybko i skutecznie zareagować.
Na wytworzenie odporności potrzebna jest odpowiednia ilość czasu. Dlatego ważne jest stosowanie się do zaleceń dotyczących terminów szczepień.
O szczepieniach stale powtarzane są nieprawdziwe informacje – mity. Dlatego tak ważne jest powtarzanie niezaprzeczalnych, naukowo dowiedzionych faktów.
Wzorowa higiena i warunki sanitarne nie zastąpią szczepionek
Mimo że przestrzeganie zasad higieny osobistej i sanitarnej jest kluczowe dla zdrowia publicznego i pomaga w profilaktyce chorób zakaźnych, to nie jest w stanie zapewnić pełnej ochrony. Niektóre patogeny są niezwykle zaraźliwe i mogą być przenoszone mimo zachowania wysokich standardów higienicznych np. drogą powietrzną-kropelkową, jak np. wirusy odry, krztuśca czy błonicy lub przez przypadkowe zranienie, jak np. bakterie tężca.
Szczepienia zapobiegają powrotowi chorób, które zostały już kiedyś wyeliminowane
Choć wiele chorób zakaźnych zostało wyeliminowanych lub zredukowanych dzięki szczepieniom, wciąż istnieje ryzyko ich powrotu. Patogeny te mogą być obecne w innych częściach świata, a globalna mobilność ludzi sprzyja ich rozprzestrzenianiu. Przykładem może być odra, która pomimo eliminacji w wielu krajach, powróciła w ostatnich latach z powodu spadku wskaźników szczepień.
Szczepionki są bezpiecznym sposobem na budowanie odporności
Szczepionki przed dopuszczeniem do użycia są rygorystycznie testowane pod względem bezpieczeństwa, skuteczności i immunogenności. Badania kliniczne obejmują kilka faz, w których uczestniczą tysiące osób. Dodatkowo są monitorowane także po wprowadzeniu na rynek, co pozwala na szybkie wykrywanie i reagowanie na ewentualne działania niepożądane. Bezpieczeństwo zapewnia też kwalifikacja do szczepienia wykonywana prze fachowy personel medyczny. Oceniany jest stan zdrowia osoby, która ma być poddana szczepieniu oraz czynniki i okoliczności mogące być przeciwwskazaniem do wykonania szczepienia.
Sprawdź ofertę witamin i minerałów na Aptelia.pl
Warto się zaszczepić
Szczepienia chronią nie tylko osobę, która przyjęła szczepionkę. Szczepiąc się chronimy też innych w mechanizmie „odporności zbiorowej”. Im więcej osób zaszczepionych tym większe bezpieczeństwo zdrowotne.
„Rtęć w szczepionkach zagraża zdrowiu i życiu” – mit!
Rtęć w szczepionkach jest stosowana w formie tiomersalu, który pełni funkcję konserwantu zapobiegającego skażeniu bakteryjnemu. Tiomersal jest nietoksyczną postacią rtęci, która jest szybko eliminowana z organizmu i nie gromadzi się w nim. Nie ma dowodów naukowych wskazujących na szkodliwość tiomersalu w dawkach używanych w szczepionkach.
„Aluminium (glin) w szczepionkach są toksyczne” – mit!
Aluminium jest używane w szczepionkach jako adiuwant, substancja wzmacniająca odpowiedź immunologiczną. Dawki aluminium w szczepionkach są bardzo niskie i bezpieczne dla zdrowia. Badania naukowe nie wykazały związku między aluminium w szczepionkach a jakimikolwiek poważnymi problemami zdrowotnymi.
„Szczepionki obciążają odporność dziecka” – mit!
Układ odpornościowy małego dziecka jest przygotowany na kontakt z ogromna ilością antygenów. Jest narażone na oddziaływanie dużo większej ilości antygenów w przypadku „zwykłego” bólu gardła niż po podaniu wysoko skojarzonej szczepionki.
Czytaj także: Szczepionka przeciw grypie – skuteczność, skład, przeciwwskazania
Szczepienia wywołują autyzm – mit!
Nie ma wiarygodnych badań potwierdzających związek między szczepieniami a autyzmem. Mit ten zyskał na popularności po opublikowaniu obarczonego poważnymi wadami badania Andrew Wakefielda w 1998 roku, dotyczącego związku szczepienia przecie odrze-śwince-różyczce z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Praca badawcza została wycofana z publikacji z powodu nieetycznych praktyk badawczych i błędów metodologicznych.
Szczepienia przeciw grypie są niepotrzebne – mit!
Szczepienia na grypę są istotne, zwłaszcza dla osób z grup ryzyka, takich jak osoby starsze, dzieci, kobiety w ciąży, a także osoby chorujące przewlekle oraz pracownicy służby zdrowia i nauczyciele. Grypa może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zapalenie płuc, zapalenie mięśnia sercowego czy zaostrzenie istniejących chorób przewlekłych. Szczepienie na grypę pomaga zmniejszyć ryzyko zachorowania i ciężkiego przebiegu choroby.
Idąc do placówki medycznej z zamiarem zaszczepienia się należy przede wszystkim pamiętać o bezpieczeństwie. W procesie kwalifikacji odpowiadać zgodnie z prawdą na pytania zadawane przez personel medyczny, dotyczących samopoczucia, występowania niepokojących objawów, alergii, chorób przewlekłych i przebytych oraz stosowanych leków.
Jakie są najpowszechniejsze przeciwwskazania do szczepienia?
Przeciwwskazania do szczepień mogą być względne – wówczas szczepi się z zachowaniem ostrożności lub bezwzględne, kiedy nie wolno zaszczepić pacjenta. Inny podział dokonywany jest na podstawie czasu trwania przeciwwskazania – stałe, np. jeśli po jednej dawce wystąpiła anafilaksja lub czasowe, np. u pacjentek w ciąży. Najczęstsze przeciwwskazania to ostre infekcje przebiegające z gorączką, reakcje alergiczne na składniki szczepionki oraz niektóre choroby autoimmunologiczne.
Sprawdź ofertę preparatów na alergię na Aptelia.pl
Kiedy warto przesunąć szczepienie?
Szczepienie może być przesunięte w przypadku ostrej choroby z gorączką, ale nie jest konieczne odkładanie go w przypadku łagodnej infekcji, jak np. przeziębienie. Nie rezygnujmy ze szczepienia bez konsultacji z lekarzem. Również w przypadku ciąży lub innych stanów zdrowotnych, decyzję o przesunięciu szczepienia powinien podjąć lekarz prowadzący. Nie powinno się skracać zalecanych minimalnych odstępów między kolejnym dawkami tej samej szczepionki.
Ryzyko wystąpienia odczynu poszczepiennego – co warto wiedzieć?
Niepożądany odczyn poszczepienny (NOP) to powikłanie powstające do 4 tygodni po przeprowadzonym szczepieniu. Pod względem częstości dzieli się na: bardzo częste, częste, rzadkie i bardzo rzadkie.
Odczyny poszczepienne są zazwyczaj łagodne i przemijające. Mogą obejmować ból w miejscu wstrzyknięcia, niewielką gorączkę, osłabienie czy ból głowy. Poważne reakcje są bardzo rzadkie. Ważne jest, aby zgłaszać wszelkie niepokojące objawy lekarzowi, który oceni, czy wymagają one dalszej interwencji. W przypadku dzieci konsultacji z lekarzem wymaga wystąpienie wysokiej gorączki, wysypki, trudności z oddychaniem i długi, nieutulony płacz.
Pamiętaj!
Szczepienia to nie tylko ochrona indywidualna, ale także zbiorowa. Dzięki szczepieniom możemy zapobiegać wybuchom epidemii i chronić tych, którzy z różnych powodów nie mogą być zaszczepieni.
Bibliografia
1. Wszystko o szczepieniach - Szczepienia.Info (pzh.gov.pl)
2. Gov.pl, Mity i fakty na temat szczepień.
3. Dr hab. med. Ernest Kuchar, Szczepienia w profilaktyce chorób zakaźnych, UM w Lublinie.
